Het ZZP dossier: de overheid beperkt ZZP’ers

Voor HR-managers en directieleden is het essentieel om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Zeker als het gaat over een belangrijk onderwerp als de wetswijzigingen die de regering in petto heeft voor ZZP’ers en haar opdrachtgevers. Wij volgen dit dossier op de voet en blijven u informeren over de voortgang van de wet en proberen de gevolgen zo veel mogelijk inzichtelijk te maken.

Het is al lang een trend in de arbeidswereld dat het aantal ZZP’ers gestaag toeneemt. De overheid wil deze trend beteugelen, omdat de ZZP-constructie een verhoogd risico met zich meebrengt als het gaat om situaties van schijnzelfstandigheid. In het verleden heeft de rechter zich daarover uitgesproken in de wereld van pakketbezorgers en taxidiensten.  Minister Karien van Gennip heeft recentelijk een wetsvoorstel geïntroduceerd om deze trend te beteugelen, en dit kan ingrijpende gevolgen hebben voor zowel zzp’ers als bedrijven. Ook als je om goede redenen gebruik maakt van de diensten van een zzp’er. Lees hier verder over de implicaties van deze nieuwe wetgeving en hoe deze van invloed kunnen zijn op jouw organisatie.

In dit blog houden we alle ontwikkelingen bij. Hierbij vullen we de nieuwste ontwikkelingen vanaf boven bij.

Recent hebben VVD, NSC en SGP een motie ingediend om de wet in tweeën te splitsen. Het eerste deel gaat over het instellen van een rechtsvermoeden van werknemerschap onder een bepaald uurtarief. Over dit onderdeel bestaat namelijk consensus in de Tweede Kamer. Het tweede deel gaat over een vernieuwing van de criteria om te werken als zzp’er. Op dit deel is veel kritiek geleverd vanuit de markt en de politiek. De motie is aangehouden en de minister komt binnenkort met een nieuwe versie van het wetsvoorstel. Lees hier meer over de reacties binnen en buiten Den Haag.

Veel zzp’ers starten hun onderneming omdat ze de vrijheid willen hebben om zelf hun projecten uit te zoeken, voor meerdere opdrachtgevers te werken en hun tijd zelf in te delen. Een tweede groep start echt een onderneming. Die investeren en innoveren en nemen na een tijdje misschien zelfs personeel aan.

Nederland telde vorig jaar zo’n 1,2 miljoen zzp’ers, die van dat werk moeten leven. Daarnaast zijn er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek nog eens 500.000 zzp’ers die het ondernemen er een beetje bij doen. Door tekorten op de arbeidsmarkt is het voor organisaties en werknemers inmiddels lucratief om werknemers uit dienst te laten gaan en terug te huren als zelfstandige (de zgn draaideurconstructies). Daarnaast voldoen sommige rollen in organisaties niet aan het criterium ‘zelfstandige’. Iemand die onder toezicht van een manager op locatie van negen tot vijf een taak uitvoert, zal door de rechter altijd als werknemer worden gezien.

 Als organisatie organiseer je flexibiliteit (of in een krappe markt: überhaupt iemand die voor je wil werken) en als zelfstandige heb je zo op het oog een hoger inkomen. Op het oog, want als een zzp’er alle kosten van het ondernemerschap uit zijn uurtarief keurig reserveert voor ziektekosten, arbeidsongeschiktheid, pensioen en continuïteit valt het voor hem onder de streep wel mee (of tegen). Deze vorm van zzp’schap heeft een aantal ongewenste effecten, die de overheid wil compenseren. De overheid voorziet grote maatschappelijk en persoonlijke kosten voor deze groep als ze geen gebruik maken van collectieve voorzieningen.

Ondernemend Nederland wordt langzaam wakker en reageren op de nieuwe ZZP-wet. Arbeidsrechtspecialisten waarschuwen voor mogelijke financiële claims die bedrijven kunnen treffen wanneer de Belastingdienst de nieuwe regels handhaaft. Inmiddels sluiten bedrijven ZZP-overeenkomsten waarin dit wordt uitgesloten. Het is de vraag of dit bij de rechter blijft ‘kleven’. Zeker met de nieuwe wetgeving. Wat zijn de precieze implicaties van deze wet en hoe kunnen bedrijven zich voorbereiden?

Volgens schattingen kan de belastingdienst voor meer dan 200.000 zzp’ers besluiten dat ze pseudowerknemer zijn. Het zouden er weleens veel meer kunnen zijn. Dat heeft grote gevolgen voor jouw organisatie, omdat jouw ingehuurde kracht met terugwerking een arbeidsovereenkomst heeft en die kan opeisen.

In het bovenstaande geval is de bruto vergoeding die jij hebt uitgekeerd ineens een netto salaris en ontvangt jij een naheffing voor belastingen, vakantiegeld en premies over dat bedrag. Plus alles wat daar aan arbeidsvoorwaarden en secundaire arbeidsvoorwaarden bij hoort en als bonus dat je de, inmiddels, werknemer niet eenvoudig kunt ontslaan. In het beste geval verdubbelen jouw kosten met terugwerkende kracht; als er een boete overheen komt ben je drie keer duurder uit. Organisaties proberen zich in te dekken met nieuwe ZZP-overeenkomsten.

Maar zelfs als wordt vastgelegd dat voormalig zzp’ers geen pensioen of uitkering uit hun ondernemersjaren kunnen claimen, dan blijft er één ding openstaan dat een hoop geld kan kosten: Het recht op vakantiedagen is Europees geregeld. Het recht daarop kan de rechter niet zomaar beperken. Stel je voor dat al die zzp’ers in bijv. de zorg die dagen of de uitbetaling daarvan gaan eisen of dat het juridisch gewoon moet. Dan krijgen een aantal organisaties een harde dobber.

Veel ZZP’ers durven zo’n juridische procedure tot nu toe niet aan. „Het aantal zaken waarin iemand een arbeidscontract opeist is klein”, zegt Pascal Besselink, advocaat arbeidsrecht bij juridisch dienstverlener DAS. Hij sluit niet uit dat dat gaat veranderen. „Tot nu toe vonden partijen het samen wel best. Ze profiteerden allebei. Dat is straks voorbij.”

Het is de vraag of de gemiddelde ZZP’er op deze situatie zit te wachten, maar de wet en de te verwachten rechterlijke uitspraken zullen altijd gevolgen hebben. Een andere ZZP status verkrijgen is waarschijnlijk niet mogelijk tenzij de ZZP’er zijn pitch aanpast. Daarboven hangt de vraag of die overeenkomst dan rechtens geldig is.

Er wordt rekening gehouden met collectieve claims als grote aantallen zzp’ers ineens een arbeidscontract moeten krijgen. „Dat heeft niet alleen gevolgen voor bedrijven. Ook het UWV en de pensioenfondsen moeten zich achter de oren krabben. Die moeten alsnog premies gaan innen, anders kost deze hele operatie hen miljarden.”

Bij de Pensioenfederatie zijn ze zich van dat risico bewust. Volgens een woordvoerder gaan de pensioenfondsen bij Van Gennip in ieder geval bepleiten dat ’nieuwbakken werknemers’ geen eisen kunnen stellen met terugwerkende kracht. „Er moet iets in de wet komen over een schone lei. Anders belanden we in een juridisch moeras. Het zou ook ongelooflijk kostbaar worden”, erkent hij.

Ook werkgeversorganisatie VNO-NCW is bezorgd. „Het is essentieel dat heel goed getoetst wordt óf en hoe alle maatregelen in de praktijk werken. En ook hoe juristen hiernaar kijken”, laat een woordvoerder weten. „We moeten het namelijk goed regelen voor zowel zelfstandigen als opdrachtgevers.”

Als intermediair voor administratief en financieel professionals vinden wij dat we een voortrekkersrol moeten spelen in dit dossier. Wij maken immers veelvuldig gebruik van ZZP-ers, die we voor jou inzetten. Dat kan via de traditionele methode, maar de door ons ontwikkelde Staffing as a Service past precies bij de veranderende omstandigheden.

Staffing as a Service is de HUB voor flexibele arbeid. Wij sluiten met de professional een arbeidsovereenkomst, waarin het ondernemend werken wordt gestimuleerd, maar waarin ook het werknemerschap volledig is geregeld. Pensioen, opleiding, arbeidsongeschiktheid en bij het individu passende secundaire arbeidsvoorwaarden maken hier onderdeel van uit. Samen komen we tot nieuwe opdrachten, waarbij eigen initiatief/netwerk onderhouden wordt gestimuleerd. Een prima omgeving voor de ondernemende ‘werknemer’.

Organisaties blijven op deze manier toegang houden tot ondernemende professionals die op tijdelijke basis beschikbaar zijn, waarbij jij niet meer hoeft te toetsen (bij aanvang en bij wijzigingen) op de status van ZZP’er zijn en je het claimrisico uitschakelt.

We zijn ons ervan bewust dat we ons voorbereiden op een toekomstige situatie. Het geeft ons wel de kans om ervaring op te doen met deze nieuwe werkwijze en u goed te kunnen informeren over de voordelen en valkuilen. We kunnen zelfs in gesprek gaan met uw ZZP’ers en komen tot een gezamenlijke, sluitende, oplossing.

Je kan afwachten tot de wet jou overkomt. Of tot een rechter buiten jouw gezichtsveld ineens besluit dat ZZP’ers in jouw branche eigenlijk werknemers zijn. Je kan je ook voorbereiden op de toekomst en nu stappen zetten waar je verder mee kunt. In dat geval inventariseren wij graag jouw situatie en de mogelijkheden.

Meer weten? Neem dan contact op.